Aan de slag tegen klimaatverandering

Waarom we huizen van hout moeten bouwen

Waarom gaat het klimaatakkoord voor de gebouwde omgeving alleen over het gebruik van gebouwen en niet over de productie?

Een gebouw begint niet pas met CO2 uitstoten op het moment dat we de binnenkant opwarmen of warm tapwater vragen. Ook het maken van een gebouw kost CO2. Sterker nog: uit levenscyclusanalyse van gebouwen door het RICS* blijkt dat meer dan twee derde van de CO2 uitstoot zit in de fysieke bouw en het onderhoud.

Als we de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs willen realiseren zullen we heel anders moeten bouwen. Dan moeten we CO2-neutraal bouwen. Met hout in plaats van beton en baksteen.

Maar we gingen toch beton en baksteen recyclen?

Geen goed idee. Beton en baksteen recyclen kost minstens zoveel energie en CO2 als de productie van nieuw beton en baksteen. We moeten ons nu eerst afvragen of we met veel minder en lichter materiaal dezelfde doelen kunnen realiseren.

Onze gebouwen zijn namelijk obees, veel te zwaar gebouwd. Is gewapend beton een logische keuze voor wanden en vloeren van zoiets eenvoudigs als een eengezinswoning? Niet als die wanden en vloeren uitgevoerd in hout – met een fractie van de massa van beton – ook ruimschoots aan de gestelde eisen voldoen.

Hoe groter het gewicht van die betonnen verdiepingsvloer, des te groter de omvang en het gewicht van de draagconstructie. En hoe groter het gewicht van de draagconstructie, des te zwaarder de fundering. Het gewicht van de materialen boven in een gebouw weegt exponentieel door in de funderingsconstructie.

Climate Neutral Group berekende dat we alleen al door ander materiaalgebruik bij de productie van een woning 80% minder CO2 kunnen uitstoten. Zo kost de bouw van een ‘traditionele’ eengezinswoning van beton en baksteen ruim 90 ton CO2 en die van een lichtgewicht huis van hout maar 20 ton CO2.

Biobased materialen slaan CO2 op

Het CO2-vraagstuk is dus zeker ook een grondstoffenvraagstuk. Technische materialen stoten CO2 uit bij productie maar natuurlijke, biobased materialen nemen juist CO2 op! Bomen bijvoorbeeld slaan tijdens hun leven per kubieke meter hout maar liefst 1 ton CO2 op. Dat CO2 blijft in een tot bouwhout verwerkte boom opgeslagen. Houten gebouwen vormen zo CO2 depots. Een uitkomst in deze eeuw van het broeikasgas.

Circulair bouwen

Als we toch halsstarrig met beton en baksteen blijven bouwen dan is er de komende jaren bij lange na niet voldoende gerecycled materiaal voorhanden om dat ‘circulair’ te doen. Dat becijferden TNO en het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) in recent onderzoek**. De vraag naar materiaal voor nieuwbouw is in de komende jaren zeven maal groter dan het aanbod van secundair materiaal uit sloop.

TNO en EIB gaan er vanuit dát we het vrijkomende beton en baksteen zullen kunnen recyclen. Hetgeen ronduit twijfelachtig is gezien de huidige bouwpraktijk waarin verschillende materialen en producten zomaar aan elkaar worden gepurd, gestort en gemetseld. Als het al mogelijk is materialen weer te scheiden kost het verschrikkelijk veel energie en gaat het meestal over downcycling.

Nu staat de bouwsector niet bekend om zijn innovatiekracht. Met meer dan 25 miljard kilo afval (!) per jaar en met slechts 4% gerecycled of hergebruikt bouwmateriaal in woning- en utiliteitsbouw.

Het kan wél

Helemaal anders. Want wij bouwen CO2-neutraal.

Het is niet duurder. Het is veel sneller. Gezonder. Beter. Voor onze toekomst en die van onze kinderen.

* Royal Institution of Chartered Surveyors (RICS). (2017). Whole life carbon assessment for the built environment.
** TNO, Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). (2018). Quickscan impact assesment (circulaire) bouwopgave MRA.